![]() |
"[...]
bo Wielkopolska,
podobnie jak cała Polska to wszystko to, co
widzą nasze oczy, co zapadło nam w pamięci, co wykarmiło nas od
dzieciństwa i wczesnej młodości swoją barwą i dźwiękiem. To wszystko
jest na tej prastarej polskiej ziemi, w Wielkopolsce zwanej dawniej nie
bez powodu Magna Polonia, ziemi nad
Wartą, Notecią, Prosną i Obrą. To wszystko co jest na tej ziemi i co
się w niej kryje, jest nasze, stało się naszym. Wrosło nam w duszę i
żadna siła nie może nam tego odebrać! Obrazu rodzimej Wielkopolski,
regionu, w którym "zaczęła się Polska"
nie jest w stanie zatrzeć także szybko upływający czas. Obraz tej ziemi
idzie za nami wszędzie i po wielu latach ukazywać się nam będzie nawet
w snach, zwłaszcza wówczas, gdy zrodzony na tej ziemi bedzie
musiał
osiąść gdzieś w innym zakątku kraju lub poza jego granicami."
Jerzy
Sobczak
|
Ze Środy wszędzie blisko. Ten fakt wykorzystali już nasi antenaci ustalając, że z ówczesnych województw poznańskiego i kaliskiego najbliżej braci szlacheckiej do wspólnego spotkania i radzenia nad sprawami Rzeczypospolitej będzie właśnie w Środzie. Później nastały rozbiory, następowały zmiany administracyjne, zmieniał się kształt województw, kształt granic państwa. Jedno się nie zmieniło – położenie Środy. Dziś Środa, tak jak dawniej leży 30 kilometrów na południowy wschód od Poznania, jednego z największych ośrodków metropolitalnych Polski. Wieki przemian kulturowych zachodzących w tej części obecnego województwa Wielkopolskiego i Polski ugruntowało pozycję Środy, jako miasta położonego w centrum jednej z najatrakcyjniejszych w kraju konstelacji regionów turystyczno – krajoznawczych. | Środa
– Poznań 34
km Środa – Jarocin 33 km Środa – Gniezno 50 km Środa – Mogilno 81 km Środa – Żnin 90 km Środa – Turew 44 km Środa – Rogalin 26 km Środa – Winna Góra 12 km Środa – Ostrów Lednicki 44 km Środa – Zaniemyśl 12 km |
Środa
– Koszuty 5
km Środa – Kórnik 15 km Środa – Żerków 31 km Środa – Tarce 37 km Środa – Gostyń 53 km Środa – Cichowo 53 km Środa – Racot 53 km Środa – Ląd 50 km Środa – Śmiełów 36 km Środa – Pobiedziska 32 km |
Stąd blisko dziś ze Środy – miasta jednego z najważniejszych zgromadzeń parlamentarnych I Rzeczypospolitej – do regionu gdzie rodziło się państwo Polskie reprezentowanego przez takie miejsca jak Giecz, Ostrów Lednicki, Gniezno i Poznań. W promieniu 50 km od miasta znajduje się głowne skrzyżowanie słynnego szlaku Piastowskiego, a wyruszając ze Środy wystarczą dwa, trzy dni by zobaczyć cały szlak. Ledwie 12 km od granic miasta leży siedziba napoleońskiej donacji dla bohatera hymnu Jana Henryka Dąbrowskiego Winna Góra, z pałacem i kościelną kryptą, w której generał został pochowany. Obszar na południe od miasta, prócz olbrzymich walorów przyrodniczych zawartych w dzikiej dolinie rzeki Warty i chronionych m.in. dwoma Parkami Krajobrazowymi, systemem obszarów Natura 2000 i chronionego krajobrazu, zawiera także tak ważne miejsca jak fragment Wielkopolskiej pętli cysterskiej (Ląd n. Wartą) czy położone nieco na uboczu, w zaciszu Mickiewiczowski Śmiełów, z pałacem, w którym mieści się muzeum poety („Mickiewiczowski Park Kultury”), Żerków i Miłosław – siedziba Mielżyńskich, a później Kościelskich, z pierwszym w Polsce pomnikiem Juliusza Słowackiego. |
![]() |
Południowy
zachód to
wspaniała w formie rynna
jezior kórnicko zaniemyskich, polodowcowa
przyrodnicza perła z turystycznym
Zaniemyślem (grób z ciekawym pomnikiem hr.
Edwarda Raczyńskiego) i
jednym z największych arcydzieł neogotyku angielskiego, zamkiem
Działyńskich i
Zamoyskich w Kórniku. W podmiejskiej dzielnicy
Prowent stoi dom
rodzinny
Wisławy Szymborskiej. Nieco dalej znów dolina
Warty i wielkie walory
przyrodniczo – kulturowe Wielkopolskiego
Parku Narodowego ze wspaniałym Muzeum
Narodowym
Rolnictwa w Szreniawie i tajemniczą wyspą na
jeziorze Góreckim. Wzdłuż Warty na
południe podążamy obszarem Rogalińskiego
Parku Krajobrazowego ze
rezydencjonalnym Rogalinem
Raczyńskich i prastarymi dębami, a dalej obszarem Parku
Krajobrazowego im. Dezyderego Chłapowskiego, wielkiego
Wielkopolanina,
żołnierza i patrioty, który dał imię Parkowi obejmującemu
takie perły jak Racot,
Kopaszewo i Turew – rodową siedzibą generała. Do
tego jeszcze, rzec
jasna Poznań, z nieprzebraną kopalnią atrakcji krajoznawczych. Zatem… ze Środy wszędzie blisko. |
Kanon Krajoznawczy Ziemi
Średzkiej >> 7 cudów powiatu średzkiego >> Obiekty ziemi średzkiej >> Szlak Piastowski - mapa >> |
1. Wielkopolskie szlaki
Szlak
Piastowski to jeden z najstarszych i najatrakcyjniejszych
szlaków kulturowych w
Polsce, szeroko rozsławiony wielkimi zabytkami. Szlak
Piastowski to potężne wyzwanie dla
zapalonego turysty. Jest rozległy geograficznie i wbrew nazwie także i
tematycznie; by go gruntownie poznać potrzeba średnio tygodnia. Do
początku 2 giej dekady nowego tysiąclecia przebieg szlaku tanowił
charakterystyczną "ósemkę" z częścią środkową w Gnieżnie. Po
kolejnych przekształceniach i restauracji szlaku podróżujemy
z
Wągrowca na południe przez Biskupin i Gniezno a dalej do Grzybowa, Lądu
i Kalisza. Druga nitka wiedzie z Lubinia przez Poznań i Gniezno do
Włocławka. Na jego trasie znajdziemy zespoły rezydencjonalne Pierwszych
Piastów w Poznaniu,
Gnieźnie, Ostrowie Lednickim i Gieczu, a więc miejsca
które stanowiły
administracyjne stolice początków polskiej państwowości.
Szlak Piastowski to przykład szlaku kulturowego, formy turystyki intensywnie rozwijanej w ostatnich latach. Innym doskonałtym przykładem może być Wielkopolska Pętla Szlaku Cysterskiego, jako część polskiej części europejskiego szlaku cysterskiego. Na stronie prezentujemy spis wszystkich istotnych szlaków kulturowych z terenu Wielkopolski i z najbliższego sąsiedztwa Środy. Prezentujemy także szlaki piesze. |
![]() |
Najciekawsze obiekty szlaku Piastowskiego |
![]() |
Polskie Towarzystwo Turystyczno
–
Krajoznawcze, jako organizacja z największym doświadczeniem, zasięgiem
oddziaływania i ponadregionalną spójnością, prowadzi indeks
pieszych
szlaków
nizinnych, znakowanych i monitorowanych przez siebie, które
w
większości
powstały w latach 1961-68. Jednak w oficjalnym indeksie
nizinnych
szlaków
turystycznych w Polsce znaleźć można tylko szlaki prawidłowo
zinwentaryzowane,
a więc „uznane” za istniejące, co nie zawsze
odzwierciedla
rzeczywistość. Na stronie prezentujemy spis wszystkich
szlaków pieszych z rejonu ziemi średzkiej.
Aktualizujemy także na bieżąco listę Pomników historii z
terenu
Wielkopolski oraz Parków Kulturowych i Archeologicznych
Parków Kulturowych. Omawiamy także główne
wielkopolskie
szlaki rowerowe. Na koniec prezentujemy mapkę przedstawiającą krajoznawcze
otoczenie ziemi średzkiej. |
Absydy poklasztornego kościoła benedyktynów w Mogilnie strzeże jeden z religijnych symboli Polski Piastowskiej - św. Wojciech. |
2.
Okolica bliższa Proponujemy
pozwiedzać najbliższą
okolicę, czyli do 30 km w linii prostej od Środy. Kto lubi kontakt z
przyrodą
wybrać może jedną z 12 tras rowerowych, z dala od ruchliwych
dróg; podróż przez
prawdziwe morze zieleni, której nie brakuje wokół
Środy. Nie brakuje także
miejsc niezwykłych, tych z wielką historią, bo i ona
współtworzyła ziemię
średzką. Część tras opracowaliśmy także dla zmotoryzowanych, choć
odległości,
jakie przyjęliśmy w tym temacie raczej są niewielkie.
|
![]() |
Kolegiata
(choć dziś już nie pełni tej roli) w Dębnie n. Wartą. Jej fundatorem
był Wincenty Kot
z możnego rodu Doliwów, uczestnik bitwy pod Grunwaldem, wykładowca Akademii Królewskiej, wychowawca Władysława i Kazimierza Jagiellończyków, arcybiskup gnieźnieński i prymas, interrex roku 1445, po śmierci Władysława III Warneńczyka. |
![]() |
3. Szwajcaria Żerkowska i
dolina Warty.
Wspaniała
Szwajcaria
Żerkowska i dolina środkowej Warty! Ileż tutaj pierwotnej,
nieokiełznanej
przyrody, spokoju, ciszy, piękna krajobrazów i
pokładów wielowiekowych procesów
kulturowych zaklętych w dworach, pałacach i drewnianych i murowanych
kościołach! Przyroda, reprezentowana w zachodniej części reliktami
lasów
łegowo-grądowych dawnej Puszczy Pyzdrskiej, a w części wschodniej
rozległą łąkową
doliną zalewową Warty chroniona jest Żerkowsko-Czeszewskim
Parkiem
Krajobrazowym i Nadwarciańskim Parkiem Krajobrazowym oraz
zespołem obszarów Natura
2000 i chronionego krajobrazu. W części wschodniej mamy
cysterski Ląd,
wspaniałe opactwo i biskupi Ciążeń,
równie wspaniała rezydencja.
|
Najciekawsze obiekty Szwajcarii Żerkowskiej i doliny Warty. |
W
części
zachodniej jest Miłosław
z pałacem Mielżyńskich i Kościelskich i pierwszym w Polsce pomnikiem
Juliusza Słowackiego. Henryk
Sienkiewicz będąc gościem
Kościelskich, prócz tego, ze spotkał tutaj (podczas
odsłonięcia pomnika)
jedną
z miłości swojego życia („czwartą Marię”) to będąc
pod wrażeniem ogromnych
nadwarciańskich drzew powziął ideę napisania Krzyżaków. Na
lewym brzegu Warty
jest Śmiełów
Gorzeńskich i Chełkowskich, w którym bawił (i romansował)
Adam
Mickiewicz w niedoszłej drodze do Królestwa Polskiego (a
granica była blisko),
i powstania. Dziś Śmiełów,
pobliski Żerków
z zamkiem Horeszków, po którym
pozostała tylko brama i kilka innych miejscowości tworzy
Mickiewiczowski Park
Kultury. W najbliżej Środy położonym Dębnie
(w pobliżu ciekawy rezerwat
faunistyczny) urodził się Wincenty Kot, jeden z najwybitniejszych
przedstawicieli możnego rodu Doliwów, wychowawca
królewskich dzieci i fundator
wspaniałej gotyckiej świątyni. Na skraju Szwajcarii jest Wilkowyja,
a w niej
"przycupnął" drewniany młyn wodny, którego na swej drodze
spotkał Jarosław
Iwaszkiewicz i sportretował w opowiadaniu „Młyn nad
Lutynią". |
|
Barokowy kościół pw. św. Stanisława w Żerkowie. |
![]() |
||
Jeden
z najpiękniejszych wielkopolskich, sielskich pejzaży, czyli widok ze
zboczy Łysej Góry na Brzostków i dolinę Warty.
|
![]() |
4. Rynna
Jezior Kórnicko- Zaniemyskich.. Rynna
jezior Kórnicko –
zaniemyskich to polodowcowy twór, pradolina,
być może pozostałość pierwotnego
przebiegu Warty. Tworzy ją osiem jezior o powierzchni od 250 do 17
hektarów,
przez które przepływa rzeczka
Głuszynka
kończąca bieg w Warcie. Do
niedawna jezior było dziewięć, ale ostatnie w biegu Głuszynki
intensywnie zarasta. Część jezior
otaczają
lasy będące częścią Nadleśnictwa Babki. Bujna przyroda i przepiękne
krajobrazy
przyczyniły się do rozwoju turystyki i bazy turystycznej
wokół jezior. Sprzyja
temu zjawisku kontekst kulturowy. Oto bowiem w dolinie Głuszynki,
w
Kórniku
stoi słynny na cały kraj, jeden z najlepiej zachowanych
zamków w tylu neogotyku
angielskiego, pierwotnie siedziba Górków (inna
budowla), później Działyńskich i
Zamoyskich. To
właśnie tutaj straszy najsłynniejsza
polska Biała Dama, za życia
Teofila z Potulickich Działyńska, której portret wisi w
jeden z zamkowych sal.
|
Najciekawsze obiekty rynny jezior kórnicko - zaniemyskich. |
Z
otoczeniem wspaniale koresponduje założenie parkowe
– najstarsze polskie
arboretum, pozostające pod zarządem Polskiej Akademii Nauk.
W
pobliskim Prowencie
stoi dom w którym przyszla na świat wielka polska poetka, noblistka
Wisława Szymborska. Typowo turystyczno –
rekreacyjny jest dziś Zaniemyśl
na
południowym krańcu rynny. Również i tutaj nie brakuje
wielkiej historii. W 1815
roku właścicielem trzy hektarowej wyspy na jeziorze zaniemyskim,
którą wg.
legendy usypać kazał wojewoda Stanisław Górka został
Edward hr.
Raczyński. Zbudował na wyspie drewniany dom w stylu
szwajcarskim, w którym w 1846 popełnił
samobójstwo.
Pochowany został przy
zaniemyskim kościele, a nagrobek przykrywa pomnik Higei, z rysami
twarzy żony
Konstancji Raczyńskiej, który pierwotnie miał być darem dla
miasta Poznania.
Dziś Poznań ma swoją Higeę. W końcowym odcinku Głuszynki, w Głuszynie
przyszedł
na świat wielki podróżnik Paweł Edmund Strzelecki.
Miejscowy, gotycki kościół znajduje
się na europejskim szlaku św. Jakuba.
|
|
Jezioro Kórnickie od strony Prowentu. |
![]() |
5. Wielkopolski Park Narodowy, Rogaliński Park Krajobrazowy i Park Krajobrazowy im. Gen. Dezyderego Chłapowskiego. Nazywany płucami Poznania Wielkopolski Park Narodowy to wielki przyrodniczy skarb Wielkopolski. Zespół rezerwatów parku, wyspa na jeziorze Góreckim z ruiną romantycznego pałacyku Klaudyny Potockiej, Puszczykowo z Muzeum Arkadego Fiedlera czy Szreniawa z ogromnym i jakże ciekawym kompleksem Muzeum Narodowego Rolnictwa i przemysłu Rolno – spożywczego. Ilość i jakość ekspozycji szreniawskiego muzeum zawstydziłaby nie jedną placówkę. Wielkopolski Park Narodowy jest jedynym tego typu przyrodniczym kompleksem w kraju położonym tak blisko dużej aglomeracji. Warto podążyć z biegiem Warty do Rogalina, siedziby Raczyńskich, by napawać się widokiem słynnych dębów. Szczególne warunki glebowe i sąsiedztwo Warty i jej szerokiej doliny tworzą dobry klimat dla drzew, a zwłaszcza prastarych dębów, które ongiś porastały znacznie większe połacie Wielkopolski. |
Najciekawsze obiekty Wielkopolskiego Parku Narodowego, Rogalińskiego Parku Krajobrazowego i Parku Krajobrazowego im. Gen. Dezyderego Chłapowskiego. |
Wokół Rogalina jest ich szczególnie duże skupisko, a najsłynniejsze to oczywiście dożywające swych dni Lech, Czech i Rus. W Rogalinie warto zajrzeć do ciekawego w formie klasycystycznego kościoła – kaplicy, w krypcie którego pochowani są najwybitniejsi przedstawiciele rodu Raczyńskich. Po drugiej stronie Warty spokojem, sielanką i bujna przyroda zachęca rezerwat Krajkowo i jego otoczenie. Ciągle jesteśmy w granicach Rogalińskiego parku Krajobrazowego, ale wystarczy tylko krok na południe by znaleźć się w innym Parku krajobrazowym – im. Dezyderego Chłapowskiego. Sercem parku jest Turew, rodowa siedziba Chłapowskich. W pobliżu znajduje się Rąbin z gotycką świątynią parafialną i nekropolią rodu. Warto zajrzeć do pobliskiego Kopaszewa, gdzie wznosi się klasycystyczny pałac Skórzewskich i skąd zaczyna się słynna Kopaszewska droga krzyżowa. Do niedawna dużą atrakcją był dwór w Manieczkach, który mieścił muzeum Józefa Wybickiego; dziś niestety w rękach prywatnych, pozbawiony możliwości zwiedzania. Ciekawą wizytę złożyć można w Racocie, dawnym pałacu książąt niderlandzkich. | |
Wyspa zamkowa na j. Góreckim w granicach Wielkopolskiego Parku Narodowego to jeden z najbardziej tajemniczych zakątków Parku. Jezioro jest rezerwatem ścisłym, co oznacza zakaz poruszania się po nim, a na wyspie czekają wspaniałości: trwała ruina zameczku Klaudyny z Działyńskich Potockiej. |
![]() |
6. Okolice Jarocina, Gostynia i Dolska „Miasteczko J. w Wielkopolsce jest mniej więcej takie, jak wszystkie położone w tamtej stronie.” Tak zaczyna się opowiadanie „Młyn nad Lutynią” Jarosława Iwaszkiewicza. Ów młyn istnieje do dzisiaj, w Wilkowyi niedaleko Jarocina, a autor bywał w tych okolicach tuż po II wojnie światowej. Drewniany budynek młyna, zniszczone elementy murowanej tamy i malowniczy nurt Lutyni, to wszystko co pozostało, a co stało się krajobrazem, tej niesamowitej, być może prawdziwej opowieści. Tuż przed zjazdem do młyna napotkać można ciekawy zabytek techniki drogowej, jeden z pierwszych mostów wykonanych w technice żelbetonowej. Ciekawym zabytkiem jest ruina gotyckiego kościoła pw. św. Ducha stojąca tuż obok amfiteatru, który stał się miejscem narodzin jednego z najbardziej |
Najciekawsze obiekty okolic Jarocina, Gostynia i Dolska |
legendarnych festiwali rokowych. Wspaniały w formie,
zwłaszcza od strony elewacji ogrodowej jest jarociński pałac
Radolińskich
zbudowany w stylu neogotyku angielskiego. Nie brak ciekawych form
architektonicznych i wielkich zabytków w okolicach Jarocina,
jak np. proste a
równocześnie idealnie wyważone w liniach pałace Gorzeńskich
w Tarcach
czy
Mycielskich w Zimnowodach. Warto zatrzymać się przy
kościele w Borzęciczkach
by
obejrzeć zabytkowe, renesansowe płyty nagrobne. Tuż pod Gostyniem, w Grabonogu
istnieje dom rodzinny bł. Edmunda Bojanowskiego. Stąd już niedaleko do
ogromnej
bazyliki św. Filipa Neri na Świętej Górze w Gostyniu.
Warto
zajrzeć do jego
podziemi, by znaleźć się blisko pokoleń mnichów
spoczywających w kryptach
gostyńskiej bazyliki. Jadąc dalej na północny –
zachód docieramy do
malowniczego Dolska,
z drewnianym kościołem św. Ducha i gotyckim
kościołem
farnym św. Michała Archanioła. Pod Dolskiem warto zajechać także do
kościoła
św. Wawrzyńca i zapoznać się z ciekawą legendą o zatopionej wsi. Blisko
także
jest do Lubinia,
klasztoru
benedyktynów, miejsca życia i pracy Gala Anonima. |
|
Ongiś ten skromny kościółek stał na wzniesieniu we wsi Banie, która rozłożyła się na brzegu jeziora u jego stóp. Ale pewnego dnia wody jeziora podniosły się i zatopiły wieś, co miało być karą za grzechy. Na dno jeziora trafiły także kościelne dzwony, które jeszcze do dziś czasami, ponoć słychać z wodnej topieli... |
©MB
05.2005 ost. zm. 01.2018 |
![]() |
![]() |