Środa Wielkopolska to miasto powiatowe położone 33 km na południowy wschód od Poznania, niemalże w samym geometrycznym centrum województwa wielkopolskiego. Miasto liczy ponad 22 tys. mieszkańców i stanowi stolicę rolniczo – przemysłowego powiatu składającego się z 5 gmin. Wg podziału fizycznogeograficznego Kondrackiego powiat leży w trzech mezoregionach: Równina wrzesińska, kotlina Śremska i Wał Żerkowski. Teren powiatu jest falisto – równinny, przecięty na południu doliną rzeki Warty oraz rynną jezior kórnicko – zaniemyskich.

Powiat Średzki i Ziemia Średzka
Po reformie administracyjnej z 1997 r. powiat Średzki Wielkopolski stanowią cztery gminy położone na prawym brzegu Warty i jedna na jej lewym brzegu. Zmieniło to optykę pojęcia Ziemia Średzka, które od czasu pojawienia się na kartach historii, w pocz. XIII w jako Terra Scrodes, oznaczało ziemie na wschód od Poznania, pomiędzy rynną jezior kórnicko-zaniemyskich, Wartą a Cybiną. Teren ten stanowi dorzecze czterech rzek: Moskawy i wpadających do niej kolejno: Strugi Średzkiej, Wielkiej i Miłosławki. Historyczne granice ziemi Średzkiej  sankcjonował podział administracyjny kraju funkcjonujący do 1975, kiedy to zlikwidowano powiaty. Ponowne utworzenie Powiatu wyłączyło z niego gminy leżące najbliżej Poznania, a dołączyło gminę Nowe Miasto, tradycyjnie związaną z Jarocinem. Stąd dzisiejszy Powiat Średzki przesunął się nieco poza granice Warty, w stosunku do tradycyjnie rozumianej ziemi Średzkiej.

Krótka historia
Początkowo dominującym ośrodkiem administracyjnym na tym terenie był gród w Gieczu, pełniący rolę jednego z grodów centralnych Państwa Piastów. Jego upadek i rozwój nowej sieci komunikacyjnej uczynił z istniejącej od końca X w otwartej osady handlowej z kościołem Św. Idziego stolicę regionu. Otoczone murami miasto królewskie z kolegiatą fundowaną przez Jagiełłę było jednym ze znaczniejszych miast Wielkopolski, a splendoru dodawał mu fakt odbywania tutaj sejmików ziemskich dla województw wielkopolskich. Położoną 12 km na wschód od Środy Winnogórę Napoleon Bonaparte nadał w dowód uznania J. H. Dąbrowskiemu, twórcy Legionów i bohaterowi hymnu Polski. Generał pochowany jest w mauzoleum przy miejscowym kościele. Mieszkańcy Środy i okolic brali czynny udział we wszystkich zrywach narodowowyzwoleńczych XIX i XX wieku, bohatersko akcentując swój udział w zwycięskim Powstaniu Wielkopolskim. W trakcie zaborów wybudowano 120 kilometrową kolej wąskotorową łączącą Środę z Poznaniem, z której do dziś pozostał czynny 12 kilometrowy odcinek turystyczny.

Geografia
Najwyższym wzniesieniem powiatu jest g. Górzno w gm. Dominowo (124,4 m n.p.m.), a najniższym rz. Warta opuszczająca teren powiatu z gminy ZaniemyŚl. (63,5 m n.p.m.). Sieć hydrologiczną powiatu w głównej mierze tworzą: Warta oraz dorzecze jej prawego dopływu - Moskawa. Spośród 9 jezior rynny kórnicko – zaniemyskich cztery leżą w powiecie średzkim. Największe z nich – Raczyńskie – ma powierzchnię 99,5 ha. Jezioro, o bardzo rozwiniętej turystyce jest głównym akwenem rekreacyjno – wypoczynkowego Zaniemyśla.

Geografia powiatu średzkiego >>

miasto w Czechach, w kraju Środkowoczeskim, nad rzeką Wełtawą.